Kiedy stosuje się oznaczenie CE?
Maszyny wprowadzane do obrotu na terenie Unii Europejskiej powinny mieć deklarację zgodności WE oraz certyfikację CE. Jest to poświadczenie, że konkretna maszyna spełnia wszystkie wymogi prawne wyznaczone przez dyrektywy europejskie oraz zharmonizowane z nimi normy i może być użytkowana w bezpieczny sposób. Jakie wymogi trzeba spełnić, aby otrzymać znak CE i jak wygląda certyfikacja?
CZYM JEST OZNACZENIE CE?
Oznaczenie CE jest potwierdzeniem zgodności konkretnego produktu (np. maszyny) z regulacjami prawnymi Nowego Podejścia Unii Europejskiej. Najważniejszym dokumentem z tego zbioru jest Dyrektywa 2006/42/WE, zwana również dyrektywą maszynową.
Z jej przepisów wynika, że:
- każda maszyna wprowadzana do obrotu na terenie Unii Europejskiej musi być oznakowana – dotyczy to zarówno maszyn starych, jak i nowych;
- kraje członkowskie nie mogą zakazać lub ograniczyć wprowadzenia do obrotu maszyn, które są oznaczone w ten sposób.
Dla użytkownika oznakowanie CE jest potwierdzeniem, że maszyna została zaprojektowana i przetestowana pod kątem bezpieczeństwa, a dzięki temu umożliwia niezakłóconą pracę urządzenia. Jest też gwarancją jakości produkcji.
Wymogi dotyczące oznakowania CE
Zgodnie z prawem odpowiedzialność za deklarację zgodności ze wszystkimi wymogami technicznymi ponosi producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel. Co ważne, samo umieszczenie oznakowania CE na urządzeniu nie wymaga uzyskania oddzielnych zezwoleń czy pisemnych poświadczeń. To prawo nabywa się automatycznie po podpisaniu deklaracji zgodności.
Maszyna gotowa do wprowadzenia do obrotu powinna spełniać nie tylko wymagania nakreślone przez odpowiednie Dyrektywy Nowego Podejścia Unii Europejskiej, ale także zharmonizowanych z nią norm.
W zależności od typu maszyny, stosowne będą:
- normy typu A – mają zastosowanie w przypadku wszystkich maszyn i nakreślają ogólne zasady projektowania oraz związane z nimi koncepcje bezpieczeństwa;
- normy typu B – opisują konkretne aspekty bezpieczeństwa lub zabezpieczeń (ale w sposób ogólny), w związku z czym mają zastosowanie do kilku szczególnych grup maszyn;
- normy typu C – zawierają szczegółowe wymagania techniczne w przypadku sprecyzowanych rodzajów maszyn (np. pras hydraulicznych, maszyn pakujących czy maszyn do pakowania termicznego).
Warto pamiętać, że odpowiedzialność za uzyskanie znaku CE może ciążyć również na użytkowniku maszyny. Dzieje się tak w przypadku, gdy konstrukcja urządzenia przeszła modernizację przekraczającą wskazaną w instrukcji obsługi modernizację zwykłą, która nie ma wpływu na bezpieczeństwo użytkowania sprzętu.
Drobne prace, które nie mają wpływu na funkcjonowanie urządzenia, nie podlegają ocenie zgodności. Jeżeli jednak modernizacja zmienia sposób sterowania, zastosowanie lub kluczowe parametry robocze maszyny, konieczne będzie ponowne uzyskanie certyfikatu CE.
Jak wygląda proces certyfikacji CE?
Certyfikacja jest procesem trudnym i złożonym. Składa się na niego kilka etapów, w tym:
- klasyfikacja przynależności do dyrektyw Unii Europejskiej;
- opracowanie listy wymagań do spełnienia;
- projekt maszyny zgodnej z założeniami dyrektyw i norm (obejmującej zastosowanie rozwiązań konstrukcyjnych bezpiecznych samych w sobie, dodatkowych środków ochronnych oraz poinformowanie użytkownika o ryzyku szczątkowym);
- przeprowadzenie analizy ryzyka (w tym określenie ograniczeń maszyny, stworzenie listy zagrożeń, oszacowanie ryzyka oraz dokonanie ponownej oceny ryzyka);
- dobór odpowiednich komponentów maszyny oraz integracja systemu bezpieczeństwa;
- stworzenie instrukcji obsługi zgodnej z wymaganiami dyrektywy maszynowej;
- skompletowanie dokumentacji technicznej;
- wydanie deklaracji zgodności.
Tabliczka znamionowa ze znakiem CE powinna by umieszczona na maszynie w sposób widoczny i trwały. Znak musi się składać z liter C oraz E w proporcjach wyznaczonych przez przepisy. Jeśli oznakowanie nie zostało umieszczone na maszynie, może ona zostać objęta zakazem użytkowania na terenie Unii Europejskiej.
Co grozi za używanie maszyny bez oznaczenia CE?
Odpowiedzialność za bezpieczne użytkowanie maszyny ponosi pracodawca. Za brak oznaczenia CE i deklaracji zgodności może on zostać obarczony karą grzywny.
Kodeks Pracy stanowi, że:
- „[…] kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł” (art. 283 § 1);
- „[…] tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności” (art. 283 § 2).
Biorąc pod uwagę wysokie kary, ale również i bezpieczeństwo pracy w zakładzie, opracowanie deklaracji zgodności oraz certyfikacja maszyny stanowią spore wyzwanie. Niezależnie od przeznaczenia i sposobu użytkowania maszyn ten proces wymaga ścisłej współpracy specjalistów z różnych dziedzin. Wykonanie tego typu prac warto więc powierzyć doświadczonym jednostkom.
